تشخیص بیماری سلیاک راهنمای جامع از علائم تا درمان

تشخیص بیماری سلیاک راهنمای جامع از علائم تا درمان

بیماری سلیاک چیست؟

تشخیص بیماری سلیاک (Celiac Disease) چگونه امکان پذیر است؟ بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی مزمن و سیستمیک است که در اثر واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن به گلوتن ایجاد می‌شود. گلوتن پروتئینی است که به طور طبیعی در گندم، جو، چاودار و برخی دیگر از غلات یافت می‌شود. این بیماری می‌تواند در هر سنی از شیرخوارگی تا بزرگسالی ظاهر شود و شیوع آن در جمعیت عمومی حدود ۱% برآورد می‌شود. در ادامه این مقاله به تشخیص بیماری سلیاک خواهیم پرداخت.

مکانیسم بیماری:

هنگامی که فرد مبتلا به سلیاک گلوتن مصرف می‌کند، سیستم ایمنی بدن او به اشتباه به سلول‌های روده کوچک حمله می‌کند. این واکنش خودایمنی منجر به التهاب و آسیب پیشرونده به پرزهای روده (ویلی‌ها) می‌شود که مسئول جذب مواد مغذی از غذا هستند. با تخریب این پرزها، سطح جذب روده کاهش یافته و سوءجذب مواد مغذی رخ می‌دهد.

برای افزایش دانش خود به مقاله زیر مراجعه فرمایید:
نشانه هشداردهنده حساسیت به گلوتن

آمارهای نگران کننده تشخیص بیماری سلیاک:

با وجود شیوع نسبتاً بالای این بیماری، مطالعات نشان می‌دهند که حدود ۸۰% موارد بیماری سلیاک در سراسر جهان تشخیص داده نشده باقی می‌مانند. این مسئله عمدتاً به دو دلیل است:

۱. تنوع گسترده علائم که ممکن است با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شوند و تشخیص بیماری سلیاک را سختتر میکند
۲. عدم آگاهی کافی در جامعه پزشکی و عمومی درباره این بیماری

انواع بالینی بیماری:

بیماری سلیاک می‌تواند به اشکال مختلفی ظاهر شود:

  • نوع کلاسیک با علائم گوارشی واضح
  • نوع غیرکلاسیک با علائم خارج گوارشی
  • نوع خاموش (بدون علامت)
  • نوع بالقوه (با آنتی‌بادی مثبت اما بیوپسی طبیعی)

مطالعه مقالات بیشتر درباره رژیم فاقد گلوتن گیاهی در این لینک

اهمیت تشخیص  بیماری سلیاک به موقع:

تشخیص بیماری سلیاک زودرس و شروع درمان (رژیم بدون گلوتن) می‌تواند از عوارض جدی مانند پوکی استخوان، ناباروری، اختلالات عصبی و حتی برخی سرطان‌های دستگاه گوارش پیشگیری کند. متأسفانه میانگین زمان تشخیص بیماری سلیاک از شروع علائم حدود 6-۱۰ سال تخمین زده می‌شود که نشان‌دهنده ضرورت افزایش آگاهی درباره این بیماری است.

بخش 1: علائم و نشانه‌های هشداردهنده بیماری سلیاک

بخش ۱: علائم و نشانه‌های هشداردهنده بیماری سلیاک

بیماری سلیاک با طیف وسیعی از علائم بالینی ظاهر می‌شود که می‌تواند سیستم‌های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار دهد. شناخت این علائم برای تشخیص بیماری سلیاک به موقع بیماری بسیار حائز اهمیت است.

۱.۱ علائم گوارشی شایع

• اسهال مزمن یا یبوست

اسهال معمولاً چرب و بدبو بوده و به درمان‌های معمول پاسخ نمی‌دهد. از طرفی برخی بیماران ممکن است با یبوست مقاوم مواجه شوند.

• نفخ و گاز معده:

این علائم پس از مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن تشدید می‌شوند و ممکن است با سندرم روده تحریک‌پذیر اشتباه گرفته شوند.

• دردهای شکمی:

درد معمولاً در ناحیه اپی گاستر یا اطراف ناف احساس می‌شود و ممکن است با سوءهاضمه همراه باشد.

• استفراغ (بیشتر در کودکان):

کودکان مبتلا اغلب پس از مصرف گلوتن دچار استفراغ‌های مکرر می‌شوند که می‌تواند منجر به اختلال رشد شود.

در این بخش میتوانید:

 طرز تهیه غذای بدون گلوتن گیاهی را مشاهده فرمایید.

۱.۲ علائم خارج از گوارشی در تشخیص بیماری سلیاک

• کم خونی فقر آهن مقاوم به درمان:

به دلیل اختلال در جذب آهن در روده کوچک ایجاد می‌شود و به مکمل‌های خوراکی آهن پاسخ مناسبی نمی‌دهد.

• خستگی مزمن:

ناشی از سوءجذب مواد مغذی، کم‌خونی و التهاب سیستمیک است و ممکن است تنها علامت بیماری باشد.

• سردردهای میگرنی:

ارتباط قابل توجهی بین بیماری سلیاک و میگرن وجود دارد که احتمالاً ناشی از التهاب عصبی است.

• دردهای مفصلی:

آرترالژی و حتی آرتریت ممکن است در برخی بیماران مشاهده شود که با حذف گلوتن بهبود می‌یابد.

• ضایعات پوستی (درماتیت هرپتیفورمیس):

ضایعات تاولی خارش‌دار که عمدتاً در نواحی آرنج، زانو و باسن ظاهر می‌شوند.

۱.۳ تفاوت علائم تشخیص بیماری سلیاک در سنین مختلف:

• کودکان:

  • تأخیر رشد و کوتاهی قد
  • تأخیر در بلوغ جنسی
  • تغییرات رفتاری و تحریک‌پذیری
  • نقایص مینای دندان

• بزرگسالان:

  • پوکی استخوان زودرس
  • ناباروری و سقط‌های مکرر
  • اختلالات کبدی
  • افسردگی و اضطراب

• سالمندان:

  • افزایش خطر لنفوم روده
  • نوروپاتی محیطی
  • اختلالات تعادل
  • زوال عقل

تشخیص بیماری سلیاک در سالمندان اغلب دشوارتر است، زیرا ممکن است علائم غیراختصاصی داشته یا با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شود.

1.3 تفاوت علائم تشخیص بیماری سلیاک در سنین مختلف:

بخش ۲: مراحل تشخیص بیماری سلیاک

تشخیص بیماری سلیاک نیازمند رویکردی سیستماتیک و چندمرحله‌ای است که شامل ارزیابی‌های بالینی، آزمایشگاهی و اندوسکوپیک می‌شود. روند تشخیصی باید تحت نظارت متخصص گوارش انجام شود.

۲.۱ ارزیابی اولیه بالینی

• تاریخچه پزشکی کامل:

 – بررسی دقیق علائم گوارشی و خارج گوارشی
– سوابق بیماری‌های همراه مانند دیابت نوع ۱ یا بیماری‌های تیروئید
– ارزیابی پاسخ به رژیم‌های غذایی مختلف

• بررسی سابقه خانوادگی:

 – خطر ابتلا در بستگان درجه اول ۱۰ برابر جمعیت عمومی است
– وجود بیماری‌های خودایمنی در خانواده می‌تواند نشانه‌ای مهم باشد
– ثبت موارد ناباروری یا سقط مکرر در خانواده

برای مشاهده و خرید محصولات فاقد گلوتن در وج کالا همین حالا اقدام کنید.

• معاینه فیزیکی:

 – بررسی علائم سوءتغذیه (کاهش بافت چربی، تحلیل عضلانی)
– ارزیابی نشانه‌های کمبود ویتامین‌ها (خشکی پوست، خونریزی لثه)
– معاینه شکم برای بررسی اتساع یا حساسیت
– بررسی وضعیت رشد در کودکان (قد، وزن، دور سر)

۲.۲ آزمایش‌های سرولوژیک

• tTG-IgA (آنتی‌بادی ضد ترانس‌گلوتامیناز بافتی):

 – حساسیت ۹۸% و ویژگی ۹۵% دارد
– اولین آزمایش انتخابی برای غربالگری
– سطح آنتی‌بادی با شدت بیماری ارتباط مستقیم دارد

• EMA-IgA (آنتی‌بادی ضد اندومیزیال):

 – ویژگی نزدیک به ۱۰۰% دارد
– برای تأیید نتایج مثبت tTG استفاده می‌شود
– انجام آن پیچیده‌تر و هزینه‌برتر است

• DGP-IgG (پپتیدهای دیآمینه شده گلیادین):

 – برای بیماران با کمبود انتخابی IgA استفاده می‌شود
– در کودکان زیر ۲ سال ارزش تشخیصی بالایی دارد
– ممکن است در موارد حساسیت به گلوتن غیرسلیاکی هم مثبت شود

نکته حیاتی: بیمار باید حداقل ۶ هفته قبل از آزمایش، روزانه معادل ۲ برش نان گلوتن مصرف کند تا از نتایج منفی کاذب جلوگیری شود.

۲.۳ آزمایش‌های ژنتیکی

• بررسی HLA-DQ2 و HLA-DQ8:

 – بیش از ۹۵% بیماران سلیاک یکی از این هاپلوتایپ‌ها را دارند
– وجود این مارکرها ضروری اما برای تشخیص کافی نیست
– در غیاب این هاپلوتایپ‌ها احتمال سلیاک بسیار کم است

• ارزش پیش‌بینی کننده منفی:

 – ارزش پیش‌بینی منفی ۹۹% دارد
– برای رد تشخیص در موارد مشکوک مفید است
– در غربالگری بستگان بیماران کاربرد دارد

۲.۴ آندوسکوپی و بیوپسی

• استاندارد طلایی تشخیص:

 – آندوسکوپی فوقانی با بیوپسی از بخش دوم دوازدهه
– حداقل ۴ نمونه بیوپسی از نقاط مختلف توصیه می‌شود
– نمونه‌ها باید توسط پاتولوژیست مجرب بررسی شوند

• یافته‌های معمول:

 – آتروفی ویلی (کوتاه شدن یا از بین رفتن پرزها)
– هایپرپلازی کریپت‌ها (افزایش عمق کریپت‌ها)
– افزایش لنفوسیت‌های داخل اپی تلیال

• سیستم درجه‌بندی مارش:

 – مارش ۰: طبیعی
مارش ۱: افزایش لنفوسیت‌های داخل اپی تلیال
مارش ۲: هایپرپلازی کریپت‌ها
مارش 3a-c: درجات مختلف آتروفی ویلی
مارش ۴: آتروفی کامل

نکته مهم: تفسیر نتایج بیوپسی باید همراه با یافته‌های بالینی و سرولوژیک باشد، چرا که برخی یافته‌های هیستوپاتولوژیک ممکن است در بیماری‌های دیگر هم دیده شوند.

بخش ۳: تشخیص افتراقی

در فرآیند تشخیص بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن، بسیار مهم است که سایر بیماری‌ها و شرایطی که علائم مشابه ایجاد می‌کنند، به‌درستی شناسایی و از یکدیگر متمایز شوند. این مرحله را تشخیص افتراقی می‌نامند.

۳.۱ شرایطی که علائم مشابه دارند

برخی بیماری‌ها و اختلالات گوارشی ممکن است علائمی مشابه حساسیت به گلوتن غیرسلیاکی ایجاد کنند؛ از جمله:

  • حساسیت به گلوتن غیرسلیاکی (NCGS)

 حالتی که فرد پس از مصرف گلوتن دچار علائم گوارشی یا عمومی می‌شود، ولی آزمایش‌های سلیاک منفی هستند و آسیب روده‌ای هم دیده نمی‌شود. تشخیص این وضعیت با حذف و چالش رژیمی صورت می‌گیرد و رد دیگر بیماری‌ها ضروری است.

  • سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)

 یکی از شایع‌ترین اختلالات عملکردی روده که علائمی مانند نفخ، اسهال، یبوست یا درد شکمی دارد. برخی بیماران با حذف گلوتن بهبود می‌یابند، اما علت اصلی مشکل آن‌ها ممکن است عدم تحمل FODMAPها باشد، نه گلوتن.

  • بیماری کرون (Crohn’s Disease)

 نوعی بیماری التهابی مزمن روده است که می‌تواند در تمام بخش‌های دستگاه گوارش التهاب ایجاد کند. علائمی همچون اسهال مزمن، کاهش وزن، تب و درد شکمی دارد. تشخیص آن نیاز به کولونوسکوپی و آزمایش‌های خاص دارد.

  • عفونت‌های انگلی (مانند ژیاردیا)

 بعضی انگل‌ها با حمله به روده‌ی کوچک، علائمی مشابه حساسیت به گلوتن ایجاد می‌کنند. نفخ، اسهال، سوءجذب و خستگی از جمله علائم رایج‌اند. بررسی مدفوع برای تشخیص این عفونت‌ها ضروری است.

۳.۲ بیماری‌های خودایمن یا زمینه‌ای همراه با حساسیت به گلوتن

افرادی که دچار بیماری سلیاک هستند، اغلب مستعد ابتلا به برخی بیماری‌های خودایمن دیگر نیز هستند. شناسایی این همراهی‌ها به پزشک در ارزیابی بهتر وضعیت بیمار کمک می‌کند.

  • دیابت نوع ۱

نوعی بیماری خودایمن است که در آن بدن به سلول‌های تولیدکننده انسولین در لوزالمعده حمله می‌کند. ارتباط ژنتیکی میان دیابت نوع ۱ و بیماری سلیاک وجود دارد و غربالگری بیماران دیابتی از نظر سلیاک توصیه می‌شود.

  • تیروئیدیت خودایمن (مانند بیماری هاشیموتو)

 در این بیماری، سیستم ایمنی به غده تیروئید حمله می‌کند. افراد مبتلا به سلیاک بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات تیروئید هستند. علائم شامل خستگی، افزایش وزن، خشکی پوست و اختلال در تمرکز است.

  • سندرم شوگرن

بیماری خودایمنی که با خشکی دهان و چشم‌ها همراه است. در این بیماران نیز ممکن است بیماری سلیاک به‌طور هم‌زمان دیده شود، به‌ویژه اگر علائم گوارشی هم وجود داشته باشد.

  • کمبود انتخابی IgA

یکی از شایع‌ترین نقص‌های ایمنی مادرزادی است که در آن بدن قادر به تولید کافی آنتی‌بادی IgA نیست. این کمبود می‌تواند باعث منفی‌شدن کاذب آزمایش‌های خون برای بیماری سلیاک شود. پزشک در این موارد باید از تست‌های IgG یا روش‌های دیگر استفاده کند.

تشخیص صحیح حساسیت به گلوتن، تنها با بررسی دقیق علائم، انجام آزمایش‌های تکمیلی، حذف تدریجی سایر بیماری‌های مشابه و بررسی شرایط همراه ممکن است. مراجعه به پزشک متخصص گوارش یا ایمونولوژی برای ارزیابی کامل و جلوگیری از تشخیص نادرست، بسیار مهم است.

بخش 4: چالش‌های تشخیص بیماری سلیاک

بخش ۴: چالش‌های تشخیص بیماری سلیاک

تشخیص بیماری سلیاک یا حساسیت به گلوتن همیشه ساده نیست. برخی موارد ممکن است علائم مشخص نداشته باشند یا به درمان پاسخ مناسبی ندهند. در اینجا به دو چالش مهم در تشخیص بیماری سلیاک اشاره می‌کنیم:

۴.۱ موارد سلیاک خاموش (Silent Celiac Disease)

  • آسیب روده‌ای بدون علائم گوارشی مشهود:

 برخی افراد مبتلا به سلیاک هیچ نشانه‌ی ظاهری مانند اسهال، نفخ یا درد شکمی ندارند، اما در بررسی‌های تخصصی، پوشش داخلی روده‌ی کوچک آن‌ها دچار آسیب شده است. این وضعیت را «سلیاک خاموش» می‌نامند.

  • اهمیت غربالگری در گروه‌های پرخطر:

 در افراد دارای زمینه ژنتیکی (مانند بستگان درجه‌یک بیماران سلیاک)، مبتلایان به بیماری‌های خودایمن (مانند دیابت نوع ۱ یا تیروئیدیت هاشیموتو) یا افرادی با کم‌خونی مزمن، انجام غربالگری سلیاک حتی در نبود علائم، ضروری است. تشخیص زودهنگام می‌تواند از آسیب بیشتر به روده جلوگیری کند.

۴.۲ سلیاک مقاوم (Refractory Celiac Disease)

  • عدم پاسخ به رژیم بدون گلوتن:

 اگر علائم بیماری پس از ۶ تا ۱۲ ماه رعایت دقیق رژیم بدون گلوتن همچنان ادامه داشته باشد، احتمال سلیاک مقاوم مطرح می‌شود. این شرایط نادر اما جدی است.

  • نیاز به بررسی مجدد تشخیص:

 در این موارد، پزشک ممکن است بررسی‌های بیشتری مانند نمونه‌برداری مجدد از روده، آزمایش‌های ایمونولوژیک یا بررسی دقیق‌تر رژیم غذایی فرد را درخواست کند تا سایر علل علائم (مانند عدم تحمل لاکتوز یا بیماری‌های التهابی دیگر) کنار گذاشته شوند.

  • احتمال لنفوم روده:

 در موارد بسیار نادر، سلیاک مقاوم ممکن است با افزایش خطر ابتلا به نوع خاصی از سرطان روده‌ی کوچک به نام «لنفوم سلول T مرتبط با سلیاک» همراه باشد. این وضعیت نیازمند مراقبت و پیگیری تخصصی است.

بخش ۵: اقدامات پس از تشخیص بیماری سلیاک

پس از آنکه بیماری سلیاک یا حساسیت به گلوتن تأیید شد، باید اقداماتی برای بررسی سلامت عمومی و جلوگیری از عوارض بلندمدت انجام شود.

۵.۱ ارزیابی‌های تکمیلی

  • تست سنجش تراکم استخوان (DXA Scan):

 به دلیل کاهش جذب کلسیم و ویتامین D در اثر آسیب روده، افراد مبتلا به سلیاک بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار دارند. انجام این تست به‌ویژه در بزرگسالان یا زنانی با خطر بالا توصیه می‌شود.

  • بررسی کمبودهای تغذیه‌ای:

 کم‌خونی ناشی از فقر آهن، کمبود ویتامین B12، اسید فولیک یا ویتامین D در افراد سلیاک بسیار شایع است. آزمایش خون برای بررسی این موارد در شروع درمان ضروری است.

  • ارزیابی عملکرد تیروئید:

 از آنجا که سلیاک با اختلالات تیروئیدی ارتباط دارد، بررسی سطح هورمون‌های تیروئید TSH و T4 می‌تواند به شناسایی مشکلات هم‌زمان کمک کند.

۵.۲ مشاوره با کارشناس تغذیه

  • آموزش دقیق رژیم بدون گلوتن:

رژیم غذایی بدون گلوتن باید دقیق و مادام‌العمر باشد. مشاوره با متخصص تغذیه به بیمار کمک می‌کند تا انتخاب‌های غذایی سالم‌تر و ایمن‌تری داشته باشد.

  • شناسایی منابع پنهان گلوتن:

گلوتن ممکن است در برخی فرآورده‌ها به‌صورت پنهان وجود داشته باشد؛ مانند سس‌ها، سوپ‌های آماده، برخی داروها و مکمل‌ها. آموزش صحیح برای شناسایی این موارد اهمیت بالایی دارد.

  • معرفی جایگزین‌های سالم و متنوع:

استفاده از غلات بدون گلوتن مانند برنج، ذرت، ارزن، کینوا و آردهای جایگزین مثل آرد بادام یا نارگیل، به بیمار کمک می‌کند رژیم غذایی خود را متنوع و مغذی نگه دارد.

بخش ۶: پایش و پیگیری

مدیریت مؤثر بیماری سلیاک یا حساسیت به گلوتن تنها با یک‌بار تشخیص پایان نمی‌یابد. پیگیری منظم وضعیت بیمار به‌منظور ارزیابی پاسخ به درمان، پیشگیری از عوارض و اطمینان از رعایت دقیق رژیم، ضروری است.

۶.۱ معاینات دوره‌ای

  • کنترل سطح آنتی‌بادی‌ها:

آزمایش‌های خونی مانند Anti-tTG و EMA به‌طور دوره‌ای انجام می‌شوند تا مشخص شود که بدن همچنان نسبت به گلوتن واکنش نشان می‌دهد یا نه. کاهش سطح این آنتی‌بادی‌ها نشان‌دهنده موفقیت‌آمیز بودن رژیم غذایی است.

  • ارزیابی پاسخ به درمان:

پزشک با بررسی علائم بالینی، نتایج آزمایش‌ها و در صورت نیاز، بررسی مجدد بافت روده (از طریق آندوسکوپی) میزان بهبود بیمار را ارزیابی می‌کند.

  • بررسی پایبندی به رژیم غذایی:

گاهی بیماران به‌طور ناخودآگاه گلوتن مصرف می‌کنند. گفت‌وگو با پزشک یا مشاور تغذیه درباره رژیم روزمره می‌تواند مشکلات احتمالی را شناسایی کند.

۶.۲ مدیریت عوارض

  • درمان پوکی استخوان:

در صورت وجود کاهش تراکم استخوان، ممکن است مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D یا درمان دارویی نیاز باشد. فعالیت بدنی منظم و نور خورشید نیز نقش مهمی در حفظ سلامت استخوان دارد.

  • اصلاح کمبودهای تغذیه‌ای:

کمبود آهن، ویتامین B12، فولیک اسید، روی و سایر ریزمغذی‌ها در بیماران سلیاک شایع است. این کمبودها با تغذیه مناسب یا مکمل‌های دارویی برطرف می‌شوند.

  • حمایت روانشناختی:

رعایت رژیم سخت‌گیرانه و محدودکننده ممکن است موجب اضطراب، احساس انزوا یا افسردگی شود. در چنین مواردی، مراجعه به روان‌شناس یا پیوستن به گروه‌های حمایتی می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

بخش ۷: چشم‌اندازهای جدید در تشخیص بیماری سلیاک

بخش ۷: چشم‌اندازهای جدید در تشخیص بیماری سلیاک

علم پزشکی همواره در حال پیشرفت است و در زمینه تشخیص بیماری‌های گوارشی مانند سلیاک، ابزارها و روش‌های دقیق‌تری در حال توسعه هستند که می‌توانند روند تشخیص را سریع‌تر، دقیق‌تر و غیرتهاجمی‌تر کنند.

۷.۱ روش‌های نوین تشخیص

  • کپسول آندوسکوپی:

در این روش، بیمار کپسولی حاوی دوربین می‌بلعد که از داخل روده عکس‌برداری می‌کند. این روش می‌تواند ضایعات روده‌ای را بدون نیاز به آندوسکوپی سنتی شناسایی کند.

  • مارکرهای جدید سرمی:

پژوهش‌ها در حال شناسایی نشانگرهای زیستی جدیدی در خون هستند که ممکن است حساسیت و اختصاصیت بالاتری نسبت به مارکرهای فعلی داشته باشند و بتوانند سلیاک را زودتر تشخیص دهند.

  • تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته:

ابزارهایی مانند ام‌آرآی اختصاصی روده یا اولتراسوند با دقت بالا می‌توانند به بررسی تغییرات ساختاری روده کمک کنند، به‌ویژه در بیماران مقاوم به درمان یا موارد مشکوک.

۷.۲ تحقیقات آینده

  • نقش میکروبیوم روده:

ترکیب باکتری‌های مفید و مضر در روده ممکن است در بروز یا شدت بیماری نقش داشته باشد. تحقیقات جدید به بررسی اثر اصلاح میکروبیوم بر پیشگیری یا کنترل بیماری می‌پردازند.

  • نشانگرهای ژنتیکی دقیق‌تر:

اگرچه ژن‌های HLA-DQ2 و DQ8 با سلیاک مرتبط هستند، اما پژوهشگران در تلاش‌اند تا سایر ژن‌های مؤثر در حساسیت به گلوتن را شناسایی کرده و الگوهای خطر را با دقت بیشتری پیش‌بینی کنند.

آیا گلوتن برای سلامتی مضر است؟ (نگاه انتقادی)،  برای آگاهی بیشتر لطفا کلیک کنید.

  • روش‌های غیرتهاجمی تشخیص:

آینده تشخیص بیماری سلیاک به سمت استفاده از تست‌های تنفسی، آزمایش بزاق یا مدفوع برای بررسی نشانگرهای زیستی پیش می‌رود که بدون درد و بسیار راحت‌تر برای بیماران خواهد بود.

تشخیص به موقع بیماری سلیاک می‌تواند از عوارض جدی مانند لنفوم، ناباروری و پوکی استخوان پیشگیری کند. با وجود چالش‌های تشخیصی، ترکیب آزمایش‌های سرولوژیک، ژنتیکی و بیوپسی استاندارد طلایی تشخیص باقی می‌ماند. پس از تشخیص، پایبندی به رژیم بدون گلوتن و پیگیری منظم کلید مدیریت موفق این بیماری است.

منبع: mayo clinic

سوالات متداول تشخیص بیماری سلیاک

خیر. سلیاک درمان دارویی یا قطعی ندارد؛ تنها راه کنترل بیماری، رعایت دقیق و مادام‌العمر رژیم غذایی بدون گلوتن است. حذف کامل گلوتن از رژیم باعث بهبود علائم و ترمیم پرزهای روده می‌شود.

  • سلیاک یک بیماری خودایمنی است؛ در آن مصرف گلوتن باعث حمله سیستم ایمنی به پرزهای روده می‌شود.

  • حساسیت یا عدم تحمل گلوتن (Gluten Sensitivity/Intolerance) واکنش خودایمنی نیست، بلکه نوعی حساسیت یا اختلال گوارشی است. در این حالت معمولاً آسیب روده‌ای دیده نمی‌شود، اما علائم مشابه (نفخ، دل‌درد، اسهال یا خستگی) ایجاد می‌شود.

خیر. آزمایش ژنتیکی (HLA-DQ2 و HLA-DQ8) تنها نشان می‌دهد که فرد مستعد ابتلا به بیماری است، اما تشخیص قطعی محسوب نمی‌شود. برای تأیید بیماری سلیاک، معمولاً ترکیبی از آزمایش خون (آنتی‌بادی‌ها) و نمونه‌برداری از روده باریک انجام می‌شود.

موضوع به سن و شدت آسیب بستگی دارد:

  • در کودکان معمولاً بین ۳ تا ۶ ماه ترمیم قابل‌توجه رخ می‌دهد.

  • در بزرگسالان ممکن است ۱ تا ۲ سال یا حتی بیشتر طول بکشد.
    شرط اصلی بهبود، رعایت کامل رژیم بدون گلوتن است.

نه همیشه. بسیاری از محصولات برچسب “بدون گلوتن” دارند، اما در فرآیند تولید یا بسته‌بندی ممکن است دچار آلودگی متقاطع با گلوتن شوند. برای بیماران سلیاک باید:

  • فقط از برندهای معتبر و دارای گواهی بدون گلوتن استفاده کنند.

  • به ترکیبات و برچسب محصول توجه ویژه داشته باشند.

Facebook
X
LinkedIn
WhatsApp
Telegram

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *